Jak zostać sędzią?

Autor: Rafał Witkowski

Praca sędziego sprowadza się do zapoznawania się z zeznaniami stron, dokumentami i innymi dowodami, na podstawie których można wydać wyrok. Jak zostać sędzią? Co warto wiedzieć o tym zawodzie? 

Sędzia to jeden z zawodów zaufania publicznego. Praca sędziego koncentruje się na rzetelnym analizowaniu tomów akt i wydawaniu – na podstawie całego zgromadzonego materiału dowodowego – wyroków. Z uwagi na odpowiedzialność, zawód ten powinny wykonywać wyłącznie osoby, które doskonale znają przepisy prawa i jednocześnie są odpowiedzialne oraz skrupulatne.

W Polsce, podobnie jak na całym świecie, przykłada się wagę do organizacji sądów i podziału instancyjnego. W polskim sądownictwie można wskazać sądy: rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sędziowie orzekają również w Sądzie Najwyższym. Dodatkowo, z uwagi na różnorodność spraw, sędziowie wydają wyroki w wydziałach (np. cywilny, rodzinny). I tak, sędziowie np. z wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych, mogą rozstrzygać wątpliwości związane np. z urlopami pracowniczymi.

Długa historia zawodu

Historia zawodu sędziego jest bardzo długa. Jako przykład warto wskazać starożytny Rzym, w którym sędziowie często w swojej pracy korzystali z opinii jurystów, czyli uczonych prawników. Przez lata zawód sędziego został uregulowany w ustawach, dzięki czemu dziś ścieżka prowadząca do wykonywania tego zawodu jest dokładnie określona.

W Polsce zasady powoływania, odwoływania czy wynagradzania sędziów zostały uregulowane w wielu ustawach. Poza Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, nie można zapomnieć np. o ustawie z dnia 27 lipca 2011 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, powołania sędziego na stanowisko dokonuje prezydent.

Edukacja – jak zostać sędzią?

Drzwi do zawodu sędziego otwiera ukończenie studiów prawniczych. Posiadanie w kieszeni dyplomu umożliwia staranie się o przyjęcie na aplikację sędziowską. Ta odbywa się w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Poza zajęciami teoretycznymi, każdy aplikant ma obowiązek uczestniczyć w praktykach zawodowych, podczas których zgłębia tajniki wykonywania zawodu.

By ukończyć aplikację, niezbędne jest zdanie egzaminu sędziowskiego. Aplikanci są zobowiązani również do tego, by przejść 18-miesięczny staż na stanowisku referendarza sądowego. Warto przy tym pamiętać, że aplikacja ogólna trwa 12 miesięcy, podczas gdy sędziowska 48 miesięcy. W trakcie pobierania nauki, aplikantowi przysługuje wynagrodzenie.

Sędzia – możliwości rozwoju

W odróżnieniu od pozostałych zawodów prawniczych, np. adwokata czy w notariusza, ścieżka kariery sędziów jest precyzyjnie wytyczona. Przyszli sędziowie mogą liczyć na awans (i tym samym lepsze wynagrodzenie), ale ten jest przeprowadzany zgodnie z procedurami. Jakimi? Trzeba pamiętać, że sędziowie są skrupulatnie rozliczani ze swojej pracy. Oceny pracy sędziego dokonuje zawsze prezes sądu. Na jej postawie opracowuje on indywidualny plan rozwoju zawodowego danego sędziego na okres nie krótszy niż 4 lata.

Wynagrodzenie sędziów, podobnie jak ewentualny awans, również jest ściśle ustalone w przepisach. Pensja zależy od dwóch czynników: stażu pracy i pełnionej funkcji. Dodatkowo sędziowie mogą oni liczyć na dodatki, np. funkcyjny (taki przysługuje m.in. rzecznikom prasowym sądów).