Szczucie człowieka psem.

Autor: Mariola Grąziowska - prawnik Prawowity.pl

Nasz spokój psychiczny, jak i zdrowie jest dobrem chronionym. Kodeks wykroczeń w art. 108 stanowi, iż kto szczuje psem człowieka, podlega karze grzywny do 1.000 złotych albo karze nagany.

Dlaczego? Samo szczucie bez względu na obiektywną realność zagrożenia z tego płynącą, może wzbudzić niepokój u człowieka, przeciwko któremu jest skierowane. Szczucie? A jak rozumieć to pojęcie?

Szczucie oznacza podjudzanie psa do gonienia i atakowania człowieka. Dla kształtowania się odpowiedzialności bez znaczenia pozostaje fakt, czy pies rzeczywiście zaatakował człowieka i czy wyrządził mu jakąś krzywdę. Nie ma znaczenia, jakiej rasy jest pies, czy faktycznie był groźny, niebezpieczny i czy był w ogóle zdolny do zrobienia jakiejkolwiek krzywdy. Również nie ma znaczenia, czy osoba szczuta faktycznie obawiała się napaści i bała się psa. Czyn jest dokonany z chwilą szczucia, czyli podjęcia takiego zachowania, które powoduje agresje psa. Może to być podjudzanie słowne (np. bierz go, ugryź, atakuj, goń go), w tym również użycie słowne.

Uwaga! Nie ma znaczenia, jakiej rasy jest pies, czy faktycznie był groźny, niebezpieczny i czy był w ogóle zdolny do zrobienia jakiejkolwiek krzywdy. Również nie ma znaczenia, czy osoba szczuta faktycznie obawiała się napaści i bała się psa. Czyn jest dokonany z chwilą szczucia, czyli podjęcia takiego zachowania, które powoduje agresje psa. Może to być podjudzanie słowne (np. bierz go, ugryź, atakuj, goń go), w tym również użycie słownego hasła, na które pies reaguje atakiem, albo przy użyciu zrozumiałego dla psa znaku (np. gwizdu, gestu ręką).

Uwaga! Odpowiedzialność z art. 108 ponosi się wyłącznie za szczucie psem, a nie innym zwierzęciem. Jeżeli szczucie psem jest formą obrony przez napastnikiem, wówczas można mówić o działaniu w ramach obrony koniecznej.

Jeżeli konsekwencją szczucia jest faktycznie atak psa, wówczas może nastąpić zniszczenie mienia (np. podarte ubranie) co będzie rodziło odpowiedzialność - w zależności od wartości zniszczonego mienia – odpowiednio z art. 124 k.w. (zniszczone mienie warte jest mniej niż 250 zł) lub art. 288 k.k. (wartość mienia wynosi więcej niż 250 złotych).

Nadto jeżeli pokrzywdzony dozna uszczerbku na zdrowiu, sprawca może odpowiadać za przestępstwo z art. 156 lub 157 kodeksu karnego (uszkodzenie ciała).

Warto również mieć świadomość o istnieniu przepisu art. 77 kodeksu wykroczeń, który stanowi, iż kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

Jeśli chodzi o przedmiotowe wykroczenie to dla zaistnienia wykroczenia z komentowanego przepisu istotne jest by sprawca swoim postępowaniem nie zachował zwykłych lub nakazanych środków ostrożności. Zwykłych, a więc tradycyjnych, przyjętych zwyczajowo, naturalnych dla trzymania danego gatunku zwierzęcia, dodatkowo uzależnionych od jego cech osobniczych i ewentualnego, potencjalnego zagrożenia. W przypadku nakazanych środków, chodzi o te sposoby ostrożnego postępowania, które dla zwierząt zostały określone w obowiązujących przepisach prawa. Tego typu unormowania znajdują się m.in. w:

1. Ustawie o ochronie zwierząt z 1997 r., która to w art. 4 pkt 14 stwierdza, że przez uwięzi rozumie się wszelkie urządzenia mechaniczne krępujące swobodę ruchów zwierzęcia, w zakresie możliwości przemieszczania się ponad ustalony zakres, jak też niektóre urządzenia do kierowania ruchami zwierzęcia w sposób zamierzony przez człowieka. Ponadto wspomniana ustawa w art. 10 stwierdza również, że prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną wymaga zezwolenia organu gminy właściwego ze względu na planowane miejsce prowadzenia hodowli lub utrzymywania psa, wydawanego na wniosek osoby zamierzającej prowadzić taką hodowlę lub utrzymywać takiego psa. Zgodnie z treścią art. 10 ust. 3 tej ustawy Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał rozporządzenie z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne (Dz. U. Nr 77, poz. 687 z późn. zm.), wykaz obejmuje następujące rasy psów: a) amerykański pit bull terrier; b) pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin); c) buldog amerykański; d) dog argentyński; e) pies kanaryjski (Perro de Presa Canario); f) tosa inu; g) rottweiler; h) akbash dog; i) anatolian karabash; j) moskiewski stróżujący; k) owczarek kaukaski. Brak wspomnianego zezwolenia na posiadanie którejkolwiek z ras psów wskazanych w rozporządzeniu stanowi wykroczenie, ale określone w art. 37a wskazanej ustawy o ochronie zwierząt;
2. rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 118, poz. 1268) stwierdza m.in.: a) przy obsłudze buhajów powinno się zachować w szczególności następujące środki ostrożności: - buhaje powyżej 12. miesiąca życia powinny być prowadzone za pomocą tyczki o długości co najmniej 140 cm, przymocowanej do pierścienia nosowego, - tyczka, o której mowa, powinna być zapinana do pierścienia nosowego w czasie przebywania buhaja w boksie, - buhaje poniżej 12. miesiąca życia powinny być prowadzone na uwiązie, w obecności drugiej osoby; b) podczas używania koni w zaprzęgach uprząż powinna być założona w sposób uniemożliwiający zerwanie się koni z zaprzęgu; c) rozpłodniki, klacze ze źrebiętami oraz lochy z prosiętami uznaje się za zwierzęta niebezpieczne i przy ich obsłudze powinno się zachować następujące środki ostrożności: 

• zwierzęta niebezpieczne powinny być: - obsługiwane przez tych samych pracowników, - umieszczone w oddzielnych boksach lub przywiązane uwiązami; - niedopuszczalne jest przywiązywanie zwierząt niebezpiecznych do rucho mych lub niedostatecznie umocowanych przedmiotów; - pracownicy zatrudnieni przy obsłudze zwierząt niebezpiecznych nie powinni wykonywać na nich bolesnych zabiegów ani pomagać przy ich wykonywaniu; - zwierzęta wykazujące skłonność do gryzienia ludzi lub innych zwierząt, jeżeli przebywają poza swoim stanowiskiem, powinny mieć nałożone kagańce; - zwierzęta wykazujące skłonność do kopania powinny być umieszczane w boksach, w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników; - nad stanowiskami dla zwierząt niebezpiecznych powinny być umieszczone napisy ostrzegawcze; - boksy powinny być skonstruowane w taki sposób, aby karmienie zwierząt i zakładanie uwiązów mogło odbywać się bez konieczności wchodzenia do nich, a drzwi otwierały się na zewnątrz; - rozpłodniki powinny być prowadzone w uprzęży, pojedynczo i z zachowaniem szczególnej ostrożności (§ 10); 3) zwierzęta niebezpieczne podczas wyprowadzania powinny mieć założone uwiązy (§ 11).

Uwaga! Należy przy tym pamiętać, że dochowanie zachowania zwykłych czy też nakazanych środków ostrożności obowiązuje w każdym momencie trzymania zwierzęcia, a więc zarówno na spacerze, w czasie przewożenia, trzymania w, na terenie ogrodzonym czy też innych podobnych okolicznościach.

Niezależnie od powyższego pamiętać trzeba, iż każdy człowiek powinien być odpowiedzialny za stworzenia ,,które oswaja’’ tj. takie które są uważane ,,za jego’’.

Podstawa prawna: 

• Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U.2010.46.275 j.t.)

• Monika Zbrojewska komentarz do art. 108 kodeksu wykroczeń, LEX 2012
• Wojciech Jankowski komentarz do art. 77 kodeksu wykroczeń, LEX 2012